امام حسن (علیه‌السلام) الگوی انفاق و بخشندگی

چکیده

انفاق و بخشندگی از مفاهیم کلیدی و بنیادین در آموزه‌های دینی، به‌ویژه در معارف قرآنی، به‌شمار می‌روند و در گفتمان دینی جایگاهی رفیع و نقش‌آفرین به آن اعطا شده است. با توجه به تأثیر عمیق این فضیلت در تقویت همبستگی اجتماعی، کاهش فاصله‌های طبقاتی و نهادینه‌سازی روح مسئولیت‌پذیری اخلاقی، واکاوی آن و تأمل در باب اهمیتش، ضرورتی انکارناپذیر دارد. این پژوهش با روش توصیفی‌-تحلیلی، به بررسی سیره امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) می‌پردازد؛ شخصیتی که در منابع تاریخی و روایی، به‌عنوان برجسته‌ترین چهره بخشندگی و زیست انفاق‌محور در تاریخ اسلام معرفی شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که بخشندگی آن حضرت، نه صرفاً رفتاری اخلاقی یا واکنشی فردی در برابر فقر، بلکه برخاسته از رویکردی بنیادین در هستی‌شناسی توحیدی است؛ رویکردی که انسان را در نسبت با خداوند، به‌مثابه «دیگری مطلق»، نسبت‌مند می‌سازد و این نسبت‌مندی، مسئولیت انسان را در قبال بندگان خدا نیز به دنبال دارد. بر این اساس، انفاق مالی نه‌تنها یک کنش نیکوکارانه، بلکه تجلی آگاهی انسان از جایگاه خویش در هستی و نشانه‌ای از بازگشت او به خویشتن حقیقی در پرتو التفات به دیگری است. از این منظر، انفاق راهی برای تعالی از خودمحوری و مسیر نیل به حقیقت انسان بودن است.